Kokkelteelt mogelijk alternatief traditionele landbouwgewassen

Een commercieel perspectief voor kokkelteelt op verzilte gronden is dichtbij. Dat bleek onlangs tijdens het symposium dat Stichting Zilte Zones organiseerde op Texel. Het onderzoeksteam van Wageningen Marine Research (WMR), onder aanvoering van hoofdonderzoeker Reinier Nauta, presenteerde de (voorlopige) uitkomst van het onderzoek dat in de afgelopen jaren in het veldlaboratorium in Polder Wassenaar plaatsvond. De resultaten vormen volgens de onderzoekers een reden voor ‘shell-abration‘, want hieruit blijkt dat het mogelijk is de kokkelkweek op verzilt land op te schalen. Dit betekent dat het in de (nabije) toekomst een commercieel alternatief kan bieden aan grondeigenaren van wie de gronden door verzilting onbruikbaar zijn geworden of dreigen te raken voor traditionele landbouwgewassen.

De eerste onderzoeken in de polder naar kokkelteelt (Philippart et al 2020) toonden de mogelijkheden al aan voor binnendijkse kokkelteelt, maar destijds waren de groeiomstandigheden in de polder nog onvoldoende onder controle en was het verkrijgen van voldoende uitgangsmateriaal lastig. Het WMR-onderzoek borduurde niet alleen voort op het onderzoek van Philippart, maar ging ook een stap verder en onderzocht een kweekkringloop met kokkels, garnalen en zeewier.

Centrale onderzoeksvraag was: Wat is de potentiële meerwaarde van geïntegreerde aquacultuur met kokkels, zeewier en garnalen (IMTA) vergeleken met kokkelmonocultuur in laaggelegen kustgebieden? Hiervoor werden uitvoerige tests gedaan met verschillende dichtheden kokkels, garnalen en zeewier. In de raceways werden de groeiresultaten gemonitord bij wisselende omstandigheden (o.m. waterdiepte en doorstroomsnelheid) en verschillende dichtheden. Bij het zeewier (Gracilaria) werd het vers gewicht vergeleken en de kwaliteit van de Agar die uit het knoopwier werd gewonnen. Agar is een plantaardig alternatief voor varkensgelatine en wordt gewonnen uit Gracilaria. Bij de garnalen was met name de lengte van het schild (carapax) belangrijk. Van de kokkels vormden lengte, volume en gewicht de parameters voor de groeiconditie.

In de afgelopen drie jaar werd uitvoerig getest onder welke condities de teelten in verzilte gebieden opgeschaald zouden kunnen worden tot commerciële interessante aantallen, zodat er een haalbare businesscase mogelijk zou kunnen zijn. De onderzoekers vergeleken de groei van een monocultuur (alleen kokkels) met een geïntegreerde multi-trofische aquacultuur (IMTA), waarbij de kokkels in combinatie met andere (zeewier en garnalen werden gekweekt. De groeiresultaten in het veldlab werden ook vergeleken met de groei van kokkels in het wild, op de Vlakte van Kerken in de Waddenzee.

Conclusies

De conclusies bieden een goed toekomstperspectief: er is een verdienmodel mogelijk met de commerciële kweek van knoopwier en kokkels. Voor de groei van de kokkels is er geen verschil tussen monocultuur en teelt met meerdere kweekcomponenten. De kweek van garnalen is nog niet klaar voor opschaling. Volgens de onderzoekers en ondernemer/garnalenexpert Erik Moesker, is er langjariger onderzoek nodig om te kunnen komen tot een commerciële garnalenkweek.

Volgende stap

Bob Verburg, voorzitter van Stichting Zilte Zones, dat het veldlab in Polder Wassenaar beheert en het onderzoek faciliteerde, toonde zich verheugd over de positieve resultaten. ‘We hebben inmiddels tien jaar onderzoek achter de rug in Polder Wassenaar en veel kennis opgedaan in het afgelopen decennium. Nu zijn we toe aan opschaling. We gaan op zoek naar een locatie waar we grootschaliger kunnen telen, gecombineerd met onderzoek, want dat blijft uiteraard noodzakelijk voor de doorontwikkeling van mariene aquacultuur.’
Aanleiding voor het symposium was het feit dat na tien jaar het veldlaboratorium dat de stichting beheert in 2025 wordt ontmanteld; terreineigenaar Staatsbosbeheer wil het gebied ontwikkelen tot natuurgebied, waarin het zeewater via een duiker vrij kan in- en uitstromen. Het kweldergebied dat hierdoor ontstaat, kan dienen als rust- en foerageergebied voor diverse vogelsoorten.

‘Onze stichting blijft zich in de komende jaren inzetten als aanjager en promotor van mariene aquacultuur in Noord-Nederland. Gezien de uitdagingen die op ons afkomen door verzilting, klimaatverandering, zeespiegelstijging en de beperkte mogelijkheden voor de visserij, moeten we nu doorpakken om ervoor te zorgen dat mariene aquacultuur boeren en vissers een alternatief kan bieden.’

Stichting Zilte Zones gaat op zoek naar een locatie in een van de noordelijke provincies waar kokkelteelt op grotere schaal mogelijk is, in combinatie met mogelijkheden voor vervolgonderzoek.

 

 

Bekijk de presentaties van WMR:

Presentatie verzilting en mariene aquacultuur (Reinier Nauta)

Onderzoek kweekkringloop WMR

Ambities Stichting Zilte Zones

Lees mee wat er in de media verscheen over het onderzoek: