Al sinds 2007 zet ik me in voor de ontwikkeling van de kweek van kokkels binnendijks, een vorm van mariene aquacultuur met toekomstperspectief, zeker in het Waddengebied wat mij betreft. Niet alleen omdat ik zelf in die sector actief ben maar ook omdat schelpdierenkweek op land een van de duurzaamste producties van dierlijk eiwit is. Gekoppeld aan het streven naar een toenemende zelfvoorzieningsgraad van eiwitten en de toenemende verziltingsdruk langs de kust groeit het toekomstperspectief voor een kokkelkweker als ik. Maar is het Waddengebied er zelf ook klaar voor? Mariene aquacultuur is een gespecialiseerde vorm binnen de aquacultuur en omvat de kweek van mariene soorten op zee én op land. Ik zie in het Waddengebied vooral toenemende kansen voor de kweek van kokkels op land. En die kansen worden de komende decennia met de voortschrijdende klimaatverandering alleen maar groter.Mariene aquacultuur heeft veel potentie omdat het inspeelt op mondiale uitdagingen op het gebied van voedselvoorziening, klimaatverandering en duurzaamheid. De vraag naar gezond en duurzaam geproduceerd voedsel neemt toe.
Afhankelijkheid
Onze voedselvoorziening bevindt zich in een periode van transitie. Om in de behoefte aan plantaardig eiwit te voorzien wil de Europese Unie minder afhankelijk worden van de import van eiwitrijke gewassen zoals soja. Naar aanleiding daarvan heeft Nederland een nationale eiwitstrategie ontwikkeld, met als doel om de komende vijf tot tien jaar de zelfvoorzieningsgraad van nieuwe en plantaardige eiwitten op een duurzame manier te vergroten. Duurzaam geproduceerde eiwitten uit schelpdieren zijn niet nieuw of plantaardig, maar ze kunnen wel zeker een deel van de eiwitbehoefte van de Europese burger invullen.
De belasting van schelpdieren op de omgeving is laag in vergelijking met andere dierlijke eiwitten. Ook is de energie-input laag en vergelijkbaar met die van plantaardige productie op land, zeker als bij de productie alleen gebruik wordt gemaakt van het natuurlijke getij en het voedselaanbod dat in het natuurlijke zeewater aanwezig is. En dat is precies mijn bedoeling. Bij het Waddengebied past een circulair productiesysteem op land voor gebiedseigen soorten voor de complete productiecyclus van zaadproductie tot een commercieel product.
Risico’s
Het ontwikkelen van aquacultuur in het Waddengebied is voor ondernemers als ik een stevige opgave, die nogal wat risico’s met zich mee meebrengt. Alles moet daarom kloppen voor een succesvolle start.
Begin juli heb ik meegedaan met een workshop over de kansen voor de ontwikkeling van een kokkelketen in het Waddengebied. Door de specifieke afzetmarkt en aspecten als opleiding, kweektechniek, financiering en regelgeving zijn samenwerking en ondersteuning in deze pioniersfase belangrijke voorwaarden voor succes. Zo wijzen ervaringscijfers uit dat in het geval van nieuwe markten en nieuwe producten slechts 10 procent van de financieringsaanvragen wordt gehonoreerd, ook al heb je een gedegen plan. Aan de productie- en afzetkant worden meer vorderingen gemaakt. Potentiële opbrengsten van 35.000 euro per hectare lijken niet onwaarschijnlijk en het aantal potentieel geschikte productielocatie langs de kust neemt toe. Handel en afzet lijken voor kokkels voorlopig geen enkel probleem.
Draagvlak
We spraken tijdens de workshop weliswaar over de hele keten maar niet over de randvoorwaarden die een succesvolle kweek van kokkels op land mogelijk moeten maken. Denk daarbij aan vereisten vanuit de ruimtelijke ordening, het waterbeheer of sanitaire vereisten die moeten voorkomen dat ongewenste effecten ontstaan. Denk ook aan het draagvlak vanuit de omgeving voor deze heel andere vorm van grondgebruik dan men tot nu toe gewend is.
Ik ben er van overtuigd dat er mogelijkheden zijn voor een nieuwe sector in de polders langs de Waddenzee die langzaam opgezet kan worden en bij succes kan worden uitgebreid en hopelijk een oplossing kan bieden voor boeren die te maken hebben met verziltende omstandigheden: de mariene aquacultuur.
