5 december 2024
Een commercieel perspectief voor kokkelteelt op verzilte gronden is dichtbij. Dat bleek onlangs tijdens het symposium dat Stichting Zilte Zones organiseerde op Texel. Het onderzoeksteam van Wageningen Marine Research (WMR), onder aanvoering van hoofdonderzoeker Reinier Nauta, presenteerde de (voorlopige) uitkomst van het onderzoek dat in de afgelopen jaren in het veldlaboratorium in Polder Wassenaar plaatsvond. De resultaten vormen volgens de onderzoekers een reden voor ‘shell-abration‘, want hieruit blijkt dat het mogelijk is de kokkelkweek op verzilt land op te schalen. Dit betekent dat het in de (nabije) toekomst een commercieel alternatief kan bieden aan grondeigenaren van wie de gronden door verzilting onbruikbaar zijn geworden of dreigen te raken voor traditionele landbouwgewassen.
WMR-onderzoeker Enzo Kingma licht de onderzoeksresultaten toe.
De eerste onderzoeken in de polder naar kokkelteelt (Philippart et al 2020) toonden de mogelijkheden al aan voor binnendijkse kokkelteelt, maar destijds waren de groeiomstandigheden in de polder nog onvoldoende onder controle en was het verkrijgen van voldoende uitgangsmateriaal lastig. Het WMR-onderzoek borduurde niet alleen voort op het onderzoek van Philippart, maar ging ook een stap verder en onderzocht een kweekkringloop met kokkels, garnalen en zeewier.
Centrale onderzoeksvraag was: Wat is de potentiële meerwaarde van geïntegreerde aquacultuur met kokkels, zeewier en garnalen (IMTA) vergeleken met kokkelmonocultuur in laaggelegen kustgebieden? Hiervoor werden uitvoerige tests gedaan met verschillende dichtheden kokkels, garnalen en zeewier. In de raceways werden de groeiresultaten gemonitord bij wisselende omstandigheden (o.m. waterdiepte en doorstroomsnelheid) en verschillende dichtheden. Bij het zeewier (Gracilaria) werd het vers gewicht vergeleken en de kwaliteit van de Agar die uit het knoopwier werd gewonnen. Agar is een plantaardig alternatief voor varkensgelatine en wordt gewonnen uit Gracilaria. Bij de garnalen was met name de lengte van het schild (carapax) belangrijk. Van de kokkels vormden lengte, volume en gewicht de parameters voor de groeiconditie.
In de afgelopen drie jaar werd uitvoerig getest onder welke condities de teelten in verzilte gebieden opgeschaald zouden kunnen worden tot commerciële interessante aantallen, zodat er een haalbare businesscase mogelijk zou kunnen zijn. De onderzoekers vergeleken de groei van een monocultuur (alleen kokkels) met een geïntegreerde multi-trofische aquacultuur (IMTA), waarbij de kokkels in combinatie met andere (zeewier en garnalen werden gekweekt. De groeiresultaten in het veldlab werden ook vergeleken met de groei van kokkels in het wild, op de Vlakte van Kerken in de Waddenzee.
Conclusies
De conclusies bieden een goed toekomstperspectief: er is een verdienmodel mogelijk met de commerciële kweek van knoopwier en kokkels. Voor de groei van de kokkels is er geen verschil tussen monocultuur en teelt met meerdere kweekcomponenten. De kweek van garnalen is nog niet klaar voor opschaling. Volgens de onderzoekers en ondernemer/garnalenexpert Erik Moesker, is er langjariger onderzoek nodig om te kunnen komen tot een commerciële garnalenkweek.
Volgende stap
Bob Verburg, voorzitter van Stichting Zilte Zones, dat het veldlab in Polder Wassenaar beheert en het onderzoek faciliteerde, toonde zich verheugd over de positieve resultaten. ‘We hebben inmiddels tien jaar onderzoek achter de rug in Polder Wassenaar en veel kennis opgedaan in het afgelopen decennium. Nu zijn we toe aan opschaling. We gaan op zoek naar een locatie waar we grootschaliger kunnen telen, gecombineerd met onderzoek, want dat blijft uiteraard noodzakelijk voor de doorontwikkeling van mariene aquacultuur.’
Aanleiding voor het symposium was het feit dat na tien jaar het veldlaboratorium dat de stichting beheert in 2025 wordt ontmanteld; terreineigenaar Staatsbosbeheer wil het gebied ontwikkelen tot natuurgebied, waarin het zeewater via een duiker vrij kan in- en uitstromen. Het kweldergebied dat hierdoor ontstaat, kan dienen als rust- en foerageergebied voor diverse vogelsoorten.
Voorzitter Bob Verburg: ‘Stichting blijft aanjager en stimulator van mariene aquacultuur in Noord-Nederland.’
‘Onze stichting blijft zich in de komende jaren inzetten als aanjager en promotor van mariene aquacultuur in Noord-Nederland. Gezien de uitdagingen die op ons afkomen door verzilting, klimaatverandering, zeespiegelstijging en de beperkte mogelijkheden voor de visserij, moeten we nu doorpakken om ervoor te zorgen dat mariene aquacultuur boeren en vissers een alternatief kan bieden.’
Stichting Zilte Zones gaat op zoek naar een locatie in een van de noordelijke provincies waar kokkelteelt op grotere schaal mogelijk is, in combinatie met mogelijkheden voor vervolgonderzoek.
Bekijk de presentaties van WMR:
Presentatie verzilting en mariene aquacultuur (Reinier Nauta)
Onderzoek kweekkringloop WMR
Ambities Stichting Zilte Zones
Lees mee wat er in de media verscheen over het onderzoek:
-
-
Publicatie TC 30-11-24
-
-
Publicatie Trouw 29-11-24
-
-
Publicatie TC 30-11-24
-
-
Publicatie NHD 30-11-24
18 november 2024
Is er een commerciële toekomst voor zilte aquacultuur?
Wat is de potentie van binnendijkse mariene aquacultuur? Is commerciële opschaling binnen handbereik of is meer onderzoek nodig? Het antwoord op deze en andere vragen komt aan bod tijdens het symposium ‘Tien jaar Polder Wassenaar’.
Het bestuur van Stichting Zilte Zones nodigt u uit om hierbij aanwezig te zijn op vrijdag 29 november a.s. in de Oceaanzaal van het Koninklijk Nederlands Instituut voor Onderzoek der Zee (NIOZ) op Texel.
Stichting Zilte Zones faciliteerde in Polder Wassenaar op Texel in de afgelopen tien jaar wetenschappelijk onderzoek naar de (on)mogelijkheden van commerciële kweek van o.a. kokkels, zeewier en garnalen. In 2025 wordt het onderzoeksstation ontmanteld. Tijdens het symposium gaan het onderzoeksteam van Wageningen Marine Research en betrokken ondernemers in op de uitkomsten van het laatste onderzoek en toekomstige mogelijkheden.
Voorzitter Bob Verburg licht de ambities van de stichting toe om commerciële initiatieven voor mariene aquacultuur te ontwikkelen in Noord-Nederland, in nauwe samenwerking met o.m. de provincies Groningen, Friesland, Zeeland en Noord-Holland.
Programma:
09.00 – 09.30 uur inloop
09.30 – 09.45 uur opening door voorzitter Stichting Zilte Zones (Bob Verburg)
09.45-10.00 uur algemene introductie verziltingsproblematiek en de kansen voor zilte/zoute aquacultuur (Reinier Nauta)
10.00 – 10.45 uur uitkomsten onderzoek in Polder Wassenaar (team WMR)
10.45 – 11.00 uur pauze
11.00 – 11.30 uur potentie commerciële schelpdierenkweek (Andre Seinen)
11.30 – 12.00 uur potentie binnendijkse garnalenkweek (Erik Moesker)
12.00 – 12.30 uur ambities Stichting Zilte Zones (Bob Verburg)
12.30 uur afsluiting
Tot ziens op de 29e!
Locatie
NIOZ Texel
Landsdiep 4
1797 SZ ’t Horntje
(6 minuten lopen vanaf de TESO-boot)
22 oktober 2024
Het praktijkonderzoek in het veldlab van Stichting Zilte Zones in Polder Wassenaar op Texel is afgerond. Dit voorjaar werden voor het tweede achtereenvolgende jaar kokkels, garnalen en zeewier uitgezet in de raceways en werd de groei en ontwikkeling gemonitord door onderzoekers van Wageningen Marine Research (WMR).
In het laatste onderzoeksjaar van de proef, uitgevoerd door een consortium van wetenschappers en ondernemers uit de visserijsector, was de onderzoeksvraag: wat zijn de mogelijkheden voor geïntegreerde aquacultuur in Nederland, getest in het veldlab van Polder Wassenaar? En wat is daarbij de potentiële economische en duurzame meerwaarde van geïntegreerde aquacultuur met kokkels, zeewier en garnalen ten opzichte van een monocultuur met kokkels? In de waterbassins werden kokkels, zeewier en garnalen uitgezet onder verschillende condities en werd gekeken naar de verschillen in groei tussen waterbassins met alleen kokkels, en die waarin ook Gracilaria zeewier en garnalen werden uitgezet. Daarnaast werd de groei van de kokkels vergeleken met die in de vrije natuur, in een perceel in de Waddenzee. De monitoringsresultaten worden in de periode tot eind november verwerkt en geanalyseerd
We sluiten de onderzoeksperiode af met een openbaar toegankelijk symposium. Op vrijdag 29 november zal het onderzoeksteam de resultaten presenteren in de grote zaal van onderzoeksinstituut NIOZ aan ‘t Horntje. Deze bijeenkomst is toegankelijk voor iedereen met interesse in mariene aquacultuur in het algemeen of dit onderzoek in het bijzonder. Meer informatie over de aanmelding en het programma volgt binnenkort.
21 juli 2024
Het ministerie van Landbouw, Visserij, Voedselzekerheid en Natuur (LVVN) heeft een subsidie toegezegd van 625.000 euro voor de aanleg van een duiker in Polder Wassenaar. Door de open verbinding met zee ontstaat een voedselrijk kweldergebied, waar eb en vloed de inrichting bepalen en vogels een broed- en foerageerplek kunnen vinden. Terreineigenaar Staatsbosbeheer neemt vanaf volgend jaar het volledige gebied weer zelf in beheer. In 2025 moet het onderzoekslab, dat in een deel van de polder is gehuisvest en wordt geëxploiteerd door Stichting Zilte Zones (SZZ), worden ontmanteld. Op de proeflocatie wordt nu nog onderzoek gedaan naar de randvoorwaarden voor commerciële teelten binnen de mariene aquacultuur. Ondernemers en onderzoekers van Wageningen Marine Research (WMR) werken hierin samen. Het praktijkonderzoek naar een kweekkringloop met kokkels, garnalen en zeewier wordt in de loop van dit jaar afgerond. De stichting is hard op zoek naar een nieuwe proeflocatie voor pilotprojecten op Texel om de mariene aquacultuur in Noord-Nederland te kunnen versterken.
Natuurontwikkeling
Met Staatsbosbeheer is afgesproken dat het veldlaboratorium in 2025 wordt ontmanteld en dat de polder wordt omgevormd tot een kweldergebied met zout-zoetovergangen. Kwelders zijn begroeide stukken land die direct aan zee grenzen. Bij storm of hoog water komt een kwelder onder water te staan. Met de subsidie wordt een duiker aangelegd door de dijk, waardoor het zeewater vrij in- en uit kan stromen. Een duiker is een kokervormige constructie in een weg of toegangsdam, met als doel om wateren met elkaar te verbinden. Planten, weekdieren en kleine vissen kunnen via de duiker eenvoudig in en uit de polder. Dit heeft een positief effect op de biodiversiteit in het gebied. De hoeveelheid water die per getijde in en uit de polder stroomt zorgt voor unieke situaties met bijbehorende vegetatie, bodemleven en vogels. Dit heeft een positieve werking op de natuur in het
noorden van Texel. Polder Wassenaar wordt daarmee een bijzonder gebied met een grote diversiteit aan planten en dieren. Een van de bronnen waaruit het Rijk investeert in natuurversterking in het Waddengebied is het zogeheten Ecologisch Impulspakket Waddengebied. Dit is mede mogelijk gemaakt door een financiering van NextGenerationEU, een investeringsfonds dat een digitaal, gezond en sterk Europa nastreeft.
Op de artist impression is te zien hoe de polder er uit kan komen te zien. Onderaan de beoogde locatie voor de duiker die zorgt voor de verbinding van de Waddenzee met het water aan de andere kant van de dijk.
16 juli 2024
Afgelopen week bracht een delegatie van de Dubbele Dijk in Groningen een bezoek aan de onderzoekslocatie van Stichting Zilte Zones in Polder Wassenaar. Nu er een Europese subsidie is toegezegd voor een proefboerderij tussen de Groningse dijken, kwamen betrokken onderzoekers en ondernemers naar Texel om kennis op te doen over mariene aquacultuur en zilte teelten en een mogelijke samenwerking af te tasten.
In het gebied tussen de zeedijk en de extra aangelegde binnendijk kan vanaf 2025 via een getijdenduiker gecontroleerd zeewater worden binnengelaten, zoals dat in Polder Wassenaar met een hevelleiding gebeurt. Dan ontstaan mogelijkheden om de mariene aquacultuur, die in het Groningse gebied nu maar in geringe mate mogelijk is, op te schalen. Hiervoor is een project opgestart onder leiding van de Hanze Hogeschool in Groningen. Net als op Texel werken ondernemers en onderzoekers hierin samen. Zij lieten zich in Polder Wassenaar, waar al langere tijd onderzoek plaatsvindt naar mariene aquacultuur, informeren over de werkwijze op Texel en het lopende onderzoek van Wageningen Marine Research naar de binnendijkse kringloopteelt van kokkels, garnalen en zeewier.
De Groningse delegatie, onder aanvoering van projectleider Rob van Haren, gaat met de projectpartners van de proefboerderij in Dubbel Dijk onderzoeken of en in hoeverre kennisdeling en samenwerking met het Texelse consortium en Stichting Zilte Zones kan leiden tot versterking van beide organisaties.
3 juni 2024
Klaas Dankert, voormalig voorzitter van Stichting Zilte Zones, is op 25 mei jl. als gevolg van een fietsongeluk overleden. Dankert nam in 2003 afscheid als burgemeester van Het Bildt. Na zijn pensionering bleef hij politiek actief en vervulde hij diverse bestuursfuncties. Hij vond het belangrijk om zich in te zetten voor de gemeenschap. Vanwege zijn belangstelling voor en betrokkenheid bij het Waddengebied werd hij in 2014 bij de oprichting de eerste voorzitter van Stichting Zilte Zones. Onder zijn voorzitterschap werd in samenwerking met terreineigenaar Staatsbosbeheer, Koninklijke NIOZ, Hoogheemraadschap Hollands Noorderkwartier en Meromar Seafoods uit Harlingen het zuidelijk deel van Polder Wassenaar ingericht als proefterrein voor binnendijkse kokkelteelt. Dankert verrichtte de officiële opening van de kokkelakker annex veldlaboratorium (met veiligheidshelm midden op de foto). In 2017 droeg hij het stokje over aan Bob Verburg. Het huidige onderzoek borduurt voort op de proeven die onder zijn voorzitterschap zijn gestart. Dankert werd 82 jaar.
