Begin februari ging het onderzoek in het veldlab in Polder Wassenaar zijn laatste jaar in. Een consortium van onderzoekers van Wageningen Marine Research en ondernemers uit de visserijsector, gefaciliteerd door Stichting Zilte Zones die de onderzoeklocatie beheert, hebben de krachten gebundeld om te onderzoeken wat de potentie is van combinatieteelt van gebiedseigen soorten in een tussendijks kustaquacultuur-systeem.
De overkoepelende onderzoeksvraag voor 2024 is: wat zijn de mogelijkheden voor geïntegreerde aquacultuur in Nederland, getest in het veldlaboratorium Polder Wassenaar? En wat is daarbij de potentiële economische en duurzame meerwaarde van geïntegreerde aquacultuur met kokkels, zeewier en garnalen ten opzichte van een monocultuur met kokkels?
De resultaten van 2023 dienen als uitgangspunt voor de volgende onderzoekfase. Net als in de afgelopen onderzoekjaren ligt de focus op de kweek van kokkels (Cerastoderma edule), grijze garnalen (Crangon crangon) en zeewier (knoopwier/Gracilaria sp.). Begin februari werd zo’n 1600 kilo kokkels in verschillende dichtheden uitgezet in de waterlopen van het veldlab, op basis van het debiet: de stroomsnelheid van het inkomende water, uitgedrukt in kubieke meters per getij. Dat is bepalend voor de hoeveelheid voedsel in de raceways. De dichtheid van de uitgezette kokkels varieert van 40 tot 510 stuks per vierkante meter. iIn de komende weken zullen ook het zeewier en de garnalen worden toegevoegd.
Vergelijk met groei in het wild
In vergelijking met het voorgaande onderzoekjaar wordt dit jaar ook een uitgebreider vergelijk gemaakt tussen geïntegreerde aquacultuur van kokkels, zeewier en garnalen met een monocultuur van alleen kokkels. ‘In de ene helft van de raceways hebben we alleen kokkels uitgezet, in de andere helft ook de andere kweekcomponenten, zodat we hopelijk de positieve interactie van de kweekcomponenten op elkaar kunnen aantonen’, licht Martijn Keur van het WUR-onderzoeksteam toe. Daarnaast wordt een klein perceel kokkels uitgezet in het wild, vlakbij de zoutwaterinlaat van de polder. Zo kunnen de omstandigheden in de raceways nog beter worden vergeleken met die in de natuur. Martijn: ‘Dat doen we onder andere omdat we vorig jaar verschillen in voedselaanbod zagen tussen de raceways en de Waddenzee zelf.’
Enclosures
Een ander element dat de onderzoeker nauwkeurig gaan monitoren is de sterfte onder de kokkels in de raceways. Vorig jaar bleek die maar liefst 80 procent. Volgens Martijn kan dat te maken hebben met de tijd van het jaar waarin de kokkels zijn uitgezet. ‘Vorig jaar was dat halverwege april. We weten dat kokkels in die periode fragieler zijn dan in de winter. Het kan schelen dat we nu twee maanden eerder zijn.’ Om de overleving te monitoren zijn zogeheten enclosures gemaakt, ringen van PVC waarin een getelde hoeveelheid kokkels zit, zodat exact gemonitord kan worden hoeveel procent van de kokkels wanneer nog in leven is. De eerste tussentijdse telling wijst uit dat na vier weken 94 procent van de kokkels nog leeft. Bemoedigende cijfers, stelt de onderzoeker.
De kokkels worden zorgvuldig uitgezocht.
Zeewier
In de raceways met zeewier wordt binnenkort, verdeeld over zestien manden, 8 kilo Gracilaria ingebracht. ‘Elke zes weken gaan we oogsten en het zeewier terugbrengen tot de start-hoeveelheid. In het lab onderzoeken we de kwaliteit van de oogst door het extraheren van AGAR uit het zeewier. Gracilaria wordt met name gekweekt voor de productie van deze plantaardige vervanger van varkensgelatine. We zijn bezig met de ontwikkeling van de meest geschikte methode om de AGAR te extraheren en proberen erachter te komen in welke periode van het jaar en bij welk debiet we de meest hoogwaardige kwaliteit zeewier kunnen kweken. Dit is een nieuwe ontwikkeling op het gebied van zeewierproductie in Nederland.’
Garnalen
De garnalen vormden in het afgelopen onderzoekjaar het zorgenkindje. Het bleek lastig om voldoende uitgangsmateriaal levend in de raceways te krijgen. Nu pakt het team het anders aan. ‘Garnalenspecialist Erik Moesker van Noordoogst/ Aquaponics houdt op het wad vlak bij de polder nauwlettend de aanwezige garnalen in de gaten. Als de temperaturen weer oplopen, komen de garnalen dichter bij de kust. Dan gaan we ze handmatig vangen en over de dijk direct in de raceways uitzetten.’ Om te voorkomen dat de garnalen tussen de raceways migreren of dat er nieuwe volwassen garnalen via de hevel de raceways binnenstromen, zijn RVS-schermen bij de inlaat van de waterlopen geplaatst.
RVS-schermen moeten voorkomen dat de garnalen zich tussen de raceways kunnen verplaatsen.
De praktijkproef loopt door tot komend najaar. Daarna wordt alle data geanalyseerd en uitgewerkt in een onderzoeksrapport.
